(3: Λαουτοειδή με διπλό κεφαλάρι)
Αρχιλαούτο
Archlute, Archiluth, Arciliuto, Erzlaute, Liuto [at]tiorbato, Luth théorbé, Theorbenlaute, Theorbierte Laute
Δεκατριάχορδο. Κούρδισμα όπως το αναγεννησιακό λαούτο, με προσθήκη περισσοτέρων διατονικών μπάσων:
1η χορδή μονή (ή και διπλή), 2η έως 6η ή και 7η ή και 8η διπλές σε ταυτοφωνία. Οι υπόλοιπες μονές στην εκδοχή για κοντίνουο, διπλές σε οκτάβα στην εκδοχή για σόλο.
 |
 |
[1. Giovanni Krebar 1629]
[2. Karl Kirchmeyr, από Matteo Sellas 1638]
Θεόρβη/Κιταρόνε
Theorbo, Théorbe, Tiorba, Theorbe, Chitarrone, Guiterron
Δεκατετράχορδη. Κούρδισμα όπως το αρχιλαούτο ή ένα τόνο ψηλότερα, αλλά λόγω του μεγάλου μήκους (μέχρι δύο μέτρα) οι δύο πρώτες χορδές μιά οκτάβα κάτω από το κανονικό:
Συνήθως όλες μονές.
[3. David Tecchler περ. 1725]
 |
 |
[4. Wolfgang Emmerich, από Matteo Sellas 1630]
 |
 |
[5. José Angel Espejo, επίσης από Matteo Sellas]
 |
 |
[6. David Van Edwards, από Matteo Buechenberg 1614]
[7. David Van Edwards, από Christoff Koch 1650]
Υπάρχει και η γαλλική σόλο θεόρβη, κουρδισμένη ψηλότερα:
 |
 |
[8. Wolfgang Emmerich]
[9. Ivo Magherini]
Υπήρξε επίσης η αγγλική θεόρβη. Δεκατριάχορδη, μόνο η πρώτη χορδή μιά οκτάβα κάτω:
1η έως 5η χορδή διπλές σε ταυτοφωνία, οι υπόλοιπες διπλές σε οκτάβα ή ταυτοφωνία. Ή όλες μονές.
[10. David Van Edwards]
Υπήρξε, τέλος, και η αντζέλικα (Angelica, Angelique, Angel lute). Δεκαεξάχορδη ή δεκαεπτάχορδη θεόρβη ή μπαρόκ λαούτο, αλλά με εξ ολοκλήρου διατονικό κούρδισμα (σαν άρπα):
Όλες οι χορδές μονές.
Μπαρόκ λαούτο
Lute, Luth, Liuto, Laute
Δεκατριάχορδο (υπήρξαν και με λιγότερα μπάσα). Για τις πρώτες έξι χορδές διαφορετική ιδέα από το σύστημα τέταρτες συν μία τρίτη:
1η και 2η χορδή μονές (ή μόνο η 1η μονή), 3η έως 5η διπλές σε ταυτοφωνία, οι υπόλοιπες διπλές σε οκτάβα.
Τύπος 1 – με προσθήκη στο κεφαλάρι:
 |
 |
[11. Sebastian Schelle 1726]
[12. Andreas Berr 1699]
 |
 |
 |
[13. Thomas Edlinger 1724]
 |
 |
 |
[14. Thomas Edlinger 1728]
[15. Wolfgang Emmerich, από Johann Christian Hoffmann 1730]
Τύπος 2 – με δεύτερο κεφαλάρι:
 |
 |
[16. David Van Edwards, από Raphael Mest 1633]
[17. Anton Wiegers]
[18. ?]
Τύπος 3 – “λαιμός κύκνου”:
 |
 |
 |
[19. Pietro Raillich 1669, μετασκευή Johannes Antoni Fichtl 1720]
[20. Daniel Larson, από Martin Hoffmann περ. 1670]
________________________
Φεβρουάριος 2009
Φωτ. 1:
Musica Viva instrument gallery
Φωτ. 2:
Karl Kirchmeyr
Φωτ. 3 & 19:
Metropolitan Museum of Art, New York
Φωτ. 4, 8, 15:
Wolfgang Emmerich
Φωτ. 5:
José Angel Espejo
Φωτ. 6-7, 10, 16:
David Van Edwards
Φωτ. 9:
Lynda Sayce
Φωτ. 11:
Yale Collection of Musical Instruments
Φωτ. 12-14:
Museum of Fine Arts, Boston
Φωτ. 17:
Atlas of Plucked Instruments
Φωτ. 18:
Lute Society of America
Φωτ. 20:
Daniel Larson
Σημειώσεις:
– Παρουσιάζονται τα ‘κανονικά’ κουρδίσματα (έχουν παραλειφθεί κάποια πολύ δευτερεύοντα, μεταβατικά ή μεμονωμένες προτάσεις όχι ευρείας αποδοχής).
– Σε όλα τα όργανα με μπάσα κουρδισμένα διατονικά, το κούρδισμα των μπάσων αυτών προσαρμόζεται στην τονικότητα του εκάστοτε κομματιού.)
Βιβλιογραφία:
Baines, Anthony, The Oxford Companion to Musical Instruments. Oxford University Press, 1992.
Baines, Anthony (επιμ.), Musical Instruments Through the Ages. Penguin Books, 1961, αναθ. έκδ. 1978.
Coehlo, Victor Anand (επιμ.), Performance on Lute, Guitar, and Vihuela. Cambridge University Press, 1997.
Mersenne. Marin, Harmonie Universelle. Paris, 1636, ομοιότ. CNRS, 1963.
North, Nigel, Continuo Playing on the Lute, Archlute and Theorbo. Indiana University Press, 1987.
Praetorius, Michael, Syntagma Musicum. Wolfenbüttel, 1619, ομοιότ. Bärenreiter, 2001.
Radole, Giuseppe, Liuto, chitarra e vihuela. Suvini Zerboni, 1979.
Spencer, Robert, Chitarrone, Theorbo and Archlute. Early Music, Vol. 4 No. 4 (October 1976).
Tonazzi, Bruno, Liuto, vihuela, chitarra e strumenti similari nelle loro intavolature. Bèrben, 1971.
Tyler, James, The Early Guitar. Oxford University Press, 1980.
Παναγιώτης Αδάμ 